Cùng được gọi là Cô Ba Sài Gòn nhưng người đẹp mang danh cô Ba Thiệu (hay cô Ba “xà bông”) lại có cuộc đời và số phận dường như trái ngược hoàn toàn với cô Ba Trà.
Từ lâu, đã có nhiều tài liệu ghi chép về danh tiếng lẫy lừng của người phụ nữ được mệnh danh là “Cô Ba Sài Gòn”, với nhan sắc được ví như ”liều độc dược ái tình” làm si mê trái tim của mọi đàn ông. Hàng nghìn giai thoại thêu dệt xoay quanh cuộc đời đầy sóng gió của bóng hồng khiến thân thế cô Ba vẫn còn là ẩn số, và thế hệ ngày nay chỉ được nghe kể qua những câu chuyện mang màu sắc kì ảo thiếu tính xác thực.
Theo những tư liệu lịch sử, có đến hai người phụ nữ nổi tiếng xinh đẹp giai đoạn cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX cùng mang cái tên gần giống nhau là Ba Thiệu và Ba Trà. Cả hai người này đều được gọi chung là ”Cô Ba Sài Gòn”. Hai người phụ nữ, hai nhan sắc khác nhau, cuộc đời cũng khác nhau.
Cô Ba Thiệu (hay cô Ba “xà bông”)
Cũng tên là cô Ba nhưng người đẹp mang danh cô Ba Thiệu (hay cô Ba “xà bông”) lại có cuộc đời và số phận dường như trái ngược hoàn toàn với cô Ba Trà.
Cô Ba “xà bông” – “miss Sài Gòn” đầu tiên
Cô Ba Thiệu quê gốc Trà Vinh, được sinh ra trong một gia đình quyền thế, cha của cô Ba Thiệu là thầy thông Chánh nắm giữ quyền lực ở Trà Vinh nên cô sống rất hiểu chuyện, được học hành tử tế.
Không những vậy, cô còn sở hữu 1 sắc đẹp tuyệt trần, tới mức được ghi lại tới thời nay: “đẹp tự nhiên, không răng giả, không ngực keo su nhơn (nhân) tạo, tóc dài chấm gót, bới ba vòng một ngọn, mướt mượt và thơm phức…”.
Cuộc thi hoa hậu đầu tiên ở Sài Gòn, năm 1865, có tên gọi Miss Sài Gòn. Không giới hạn trong phạm vi “Hòn ngọc Viễn Đông”, cuộc thi còn cho phép những mỹ nhân từ các vùng phụ cận tham dự.
Cuối cùng, vượt qua gần 100 cô gái, vương miện Hoa hậu thuộc về cô Ba Thiệu, còn được biết với tên “cô Ba xà bông”, con thầy Thông Chánh, quê gốc Trà Vinh.
“Cô Ba xà bông” là người đầu tiên đăng quang hoa hậu của Sài Gòn 150 năm trước, được in hình lên tem và là đại diện thương hiệu cho một hãng mỹ phẩm.
Người được cho là cô Ba Thiệu, hoa hậu đầu tiên của Sài Gòn. Ảnh: Poujade de Ladevèze
Vào thời đấy, nhiều người Pháp đã đề nghị cô chụp ảnh để đăng báo ở chính quốc. Họ rất muốn chụp cô trong trang phục áo tắm nhưng cô không đồng ý. Về sau chân dung cô được vẽ rồi in thành tem với số lượng phát hành lớn chưa từng có ở Đông Dương. Trong bối cảnh đó, cô là phụ nữ đầu tiên ở Việt Nam xuất hiện trên con tem.
Trong cuốn Sài Gòn năm xưa học giả Vương Hồng Sển cho rằng trong giới huê khôi mà ông được kể lại vào thời Pháp mới đến thì cô Ba Thiệu đẹp không ai bì.
Học giả viết: “Cô đẹp tự nhiên, không răng giả, không ngực cao su nhân tạo. Tóc dài chấm gót, bới ba vòng một ngọn, mướt mượt và thơm phức dầu dừa mới thắng. Đẹp không vì phấn giả tạo, đẹp đến nỗi nhà nước in hình vào con tem Bưu điện”.
Tuy là một hoa hậu nhưng cuộc sống của cô Ba rất bình dị, mang đạm nét chân quê. Sau khi đoạt được vương miện, cô bỏ lại ánh hào quang phù phiếm, không bị ảnh hưởng bởi lối sống ngoại lai. Một thời gian sau, Ba Thiệu lấy chồng.
Cũng có nhiều mỹ nhân Sài Gòn
Sau Ba Thiệu, Sài Gòn cũng nổi lên nhiều mỹ nhân tiếng tăm như Ba Trà, Tư Nhị, Sáu Hương… làm si mê bao công tử, đại gia không chỉ Sài Gòn mà cả Nam Bộ xưa. Các cô này được cho là ăn chơi phóng khoáng, cặp kè hết người này đến người khác. Họ ăn mặc sang trọng, ngày rong chơi, đêm đi nhảy đầm, đánh bạc bằng tiền những người tình đại gia cung phụng. Nhiều người tán gia bạn sản vì theo các cô, trong đó nổi tiếng nhất là Hắc, Bạch công tử của miền Tây.
Hình cô Ba được in lên con tem ở Đông Dương. Ảnh: Tư liệu
Thế nhưng với Ba Thiệu thì không, mà cuộc đời cô vẫn bi ai!
Với Ba Thiệu, nếp sống này không phù hợp. Do xuất thân từ một gia đình gia giáo nên cô được dạy dỗ từ tấm bé, biết giữ ý tứ, truyền thống và văn hóa bản địa.
Kiếp hồng nhan bạc mệnh của cô Ba Thiệu
Tuy nhiên, cuộc đời hoa hậu đầu tiên của Sài Gòn không được yên bình. Mẹ cô dù lớn tuổi nhưng nhan sắc mặn mòi, bị tên biện lý người Pháp Jaboin ỷ thế làm càn, thường xuyên theo đuổi rồi đưa ra những lời tán tỉnh, trêu ghẹo. Thầy Thông Chánh, cha cô Ba, không chịu được cảnh đó nên một lần đã rút súng bắn chết Jaboin.
Cô Ba Thiệu
Trong Truyện thơ Thầy Thông Chánh do một tác giả khuyết danh ở Trà Vinh sáng tác rồi truyền miệng rộng rãi ở miền Tây, cha cô Ba bắn tên biện lý vào ngày quốc khánh nước Pháp. Thầy Thông Chánh sau đó bị chính quyền Pháp xử tử. Cô Ba Thiệu bị bắt giam rồi tự tử chết.
Hồi kết cay đắng nhưng hình ảnh đẹp vẫn tồn tại.
Nhưng cuốn Hỏi đáp về Sài Gòn – TP HCM của nhiều tác giả xuất bản năm 2006 lại cho rằng, cô Ba mới là người cầm súng bắn chết tên biện lý Jaboin. Sau đó, cô bị Tòa đại hình Mỹ Tho kết án ngày 19/6/1893 rồi xử tử ngày 18/1/1894 tại Trà Vinh. Người đẹp lừng lẫy của Sài Gòn xưa dù theo tài liệu nào cũng có một cái kết buồn thảm.
Trong cuốn Sài Gòn tạp pín lù, học giả Vương Hồng Sển nói hình ảnh của cô Ba sau này được hiệu buôn xà bông của ông Trương Văn Bền sử dụng làm người mẫu trên các sản phẩm bán ra thị trường. Hàng bán rất chạy và được hầu hết người Việt mua sử dụng. Cô Ba thành “người mẫu” đầu tiên gắn liền với một thương hiệu Việt. Loại xà bông trong nước này đã đánh bật sự độc quyền của Hãng xà bông Marseille của Pháp thời đó.
Thương hiệu xà bông, nước hoa… của ông Trương Văn Bền được cho lấy cô Ba Thiệu làm đại diện hình ảnh. Ảnh: Tư liệu
Cũng có một số tài liệu khác cho rằng hình người phụ nữ trên miếng xà bông không phải là cô Ba Thiệu mà là cô Ba có tên Trà, vợ của ông Trương Văn Bền. Nhưng với nhiều người Sài Gòn xưa, nhắc đến “xà bông cô Ba” là họ nghĩ ngay đến cô Ba con thầy Thông Chánh – người phụ nữ đầu tiên của Sài Gòn đăng quang hoa hậu.
Phan Duy – 15/10/2020
Bài viết có tham khảo:
Đệ nhất mỹ nhân đầu tiên của Sài Gòn và cái kết bi thảm
Cái kết bi thảm của đệ nhất mỹ nhân Sài Gòn xưa – Cô Ba Thiệu
Cô Ba Sài Gòn – Ba Thiệu