Điện Cần Chánh trong Tử Cấm thành (Huế), là nơi vua thiết triều, thường tiếp sứ bộ ngoại giao, tổ chức yến tiệc của hoàng gia và triều đình của triều Nguyễn, hiện nay đã trở thành phế tích do bị Việt Minh pʜá ʜuỷ từ năm 1947.
Đɨện Cần Chánh (chữ Hán: 勤政殿) trong Tử Cấm thành (Huế), là nơi vua thiết triều, thường tiếp sứ bộ ngoại giao, tổ chức yến tiệc của hoàng gia và triều đình của triều Nguyễn, hiện nay đã trở thành phế tích do bị pʜá ʜuỷ từ năm 1947.
Đɨện Cần Chánh được xây dựng năm Gia Long thứ 3 (1804), sau còn được tu bổ nhiều lần. Về tổng thể, Đɨệп Cần Chánh được bố trí trên trục chính (đường “Dũng đạo”) của Đại Nội – nằm giữa điện Thái Hòa (nơi thiết triều chính) và đɨệп Càn Thành (nơi ở của vua). Trước Điện Cần Chánh có “Sân bái mạng”, là nơi tập hợp văn võ bá quan khi chầu vua, dâng biểu. Điện cùng với nhà tả vu, hữu vu (phục vụ việc chuẩn bị nghi lễ và chiêu đãi khách) họp thành bố cục kiến trúc hình chữ môn.
Mặt trước đɨện Cần Chánh ở Hoàng thành Huế xưa. Điện Cần Chánh là nơi vua tổ chức lễ thiết triều vào các ngày mùng 5, 10, 20 và 25 Âm lịch hàng tháng.
Đɨện có kết cấu gỗ lớn và đẹp nhất trong Tử Cấm thành. Nền đài cao gần 1m, bó vỉa bằng gạch vồ và đá thanh với diện tích mặt nền gần 1000m2. Chính điện có 5 gian, 2 chái kép; tiền đɨệп 7 gian, 2 chái đơn, hai bên đông tây có 4 hồi lang mỗi bên 5 gian nối qua đɨệп Văn Minh, Võ Hiển và qua Tả Vu, Hữu Vu. Bộ khung gỗ gồm 80 chiếc cột bằng gỗ lim [1]. Phần lớn kết cấu bộ khung bên trên (như xuyên, trến, kèo, đòn tay, hệ thống con-xon, các liên ba…) đều được chạm trổ trang trí rất tinh xảo, công phu.
Điện Cần Chánh và sân chầu, bên phải là nhà Tả vu, thập niên 1930-1940. Cung đɨện này cũng là nơi vua Nguyễn tiếp đón các sứ bộ quan trọng, nơi tổ chức các buổi tiệc tùng trong những dịp khánh hỷ.
Ngôi đɨệп này đã pʜá ʜủy hoàn toàn vào đầu năm 1947. Hiện nay, Trung tâm Bảo tồn Di tích cố Đô Huế cùng với Đại học Waseda Nhật Bản đang triển khai thực hiện dự án phục nguyên đɨện Cần Chánh bằng nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Nhật Bản, với tổng kinh phí đầu tư hơn 10 triệu USD.
Các quan thái giám đứng ở sân đɨện Cần Chánh, 1892. Điện xây dựng năm Gia Long thứ 3 (1804), là ngôi đɨệп có kết cấu gỗ lớn và đẹp nhất trong Tử Cấm Thành.
Điện Cần Chánh thập niên 1920. Đɨện đặt trên nền đài cao gần 1 mét, bó vỉa bằng gạch vồ và đá thanh. Diện tích gần 1000m2. Chính giữa 5 gian, 2 chái kép, tiềnđɨệп 7 gian, 2 chái đơn.
Từ trước thềm đɨện Cần Chánh nhìn về nhà Hữu vu, thập niên 1920.
Cửa chính của đɨện Cần Chánh nhìn từ bên trong, thập niên 1920.
Ngự liễn (kiệu vua) đặt sau cửa đɨện Cần Chánh để chuẩn bị đưa vua Khải Định đi thực hiện Lễ tế Nam Giao năm 1924.
Nội thất trung tâm đɨệп Cần Chánh năm 1938. Trong đɨện, ở gian giữa của nhà chính đặt ngự tọa, hai bên treo các bức tranh gương thể hiện cảnh đẹp Kinh đô và bản đồ các tỉnh trong nước lồng trong khung kính.
Góc nhìn khác về nội thất trung tâm đɨện Cần Chánh. Cung này trưng bày nhiều báu vật của triều Nguyễn như các đồ sứ quý hiếm, các hòm tượng bảo ấn bằng vàng và bằng ngọc của triều đại.
Nội thất phần phía trước đɨện Cần Chánh.
Khung sườn mái đɨện Cần Chánh. Toàn bộ khung gồm 80 chiếc cột bằng gỗ lim. Phần lớn kết cấu gỗ đều được chạm trổ tinh xảo, công phu, thể hiện trình độ kỹ thuật, mỹ thuật cao của kiến trúc truyền thống Việt Nam thế kỷ 19.
Trang trí ở các ô hộc trên khung sườn mái. Đɨện được tu sửa vào các năm 1827, 1850, 1899. Đầu thế kỷ 20, vua Khải Định cho sơn thếp mới.
Sập của vua trong đɨệп Cần Chánh. Cung đɨện này bị cháy trong bối cảnh chiến sự năm 1947. Đến nay, kế hoạch phục hồi đɨệп Cần Chánh đang được Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế và Viện Nghiên cứu Di sản Thế giới UNESCO – Đại học Waseda (Nhật Bản) thực hiện.
Duy Phan – 21/10/2020
Bài viết được tham khảo:
Chùm ảnh: Điện Cần Chánh ở Cố đô Huế khi chưa bị pʜá ʜủy
Đɨện Cần Chánh (Hoàng thành Huế)
Điện Cần Chánh